SINGLE MALT WHISKY

1. Các loại whisky chính

• Single malt Scotch whisky được sản xuất từ một loại lúa mạch tại một nhà máy rượu. Loại này được người dân Scotland ưa chuộng nhất. Một số thương hiệu phổ biến: Dalmore, Glenlivet, Macallan.
• Single grain Scotch whisky được sản xuất từ lúa mạch và các loại hạt (grain) khác như lúa mì (wheat), lúa mạch đen (rye) hay ngô (corn/maize) tại một nhà máy rượu. Một số thương hiệu phổ biến: Haig Club, North British, Caledonian.
• Blended malt Scotch whisky là sự pha trộn của hai hay nhiều single malt khác nhau. Một số thương hiệu phổ biến: Monkey Shoulder, The Six Isles, Big Peat.
• Blended grain Scotch whisky là sự pha trộn của hai hay nhiều single grain khác nhau. Loại này ít phổ biến so với các loại còn lại. Một số thương hiệu phổ biến: Hedonism Quindecimus, The Snow Grouse.
• Blended Scotch whisky là sự pha trộn của nhiều (có thể lên đến 60) single malt và single grain khác nhau. Loại rượu này chiếm 90% thị phần, được ưa chuộng ở các thị trường ngoài Scotland, đặc biệt là châu Á. Các thương hiện phổ biến, quen tên thì kể không hết, ví dụ như Johnnie Walker, Chivas Regal, Ballantine.

2. SINGLE MALT WHISKY được hiểu là:
Single malt Scotch whisky được sản xuất từ một loại lúa mạch tại một nhà máy rượu, và thỏa mãn những điều kiện:

• Loại whisky này phải được sản xuất bằng kỹ thuật chưng cất dùng nồi Bac (mục đích là loại các tạp chất không cần thiết) có hình dạng đặc trưng gọi là “pot still”
• Nguyên liệu phải là malt (nha) nảy mầm từ lúa mạch (barley).
• Phải được ủ trong thùng gỗ sồi tối thiểu 3 năm. 
• Toàn bộ quy trình chưng cất và ủ rượu phải ở tại Scotland.

Số năm tuổi ủ được in trên chai “single malt Scotch” tức là số năm ủ trong thùng gỗ sồi của loại whisky đó. Rất hiếm khi hãng chưng cất đóng chai từ duy nhất 1 thùng ủ nào đó, mà thường là phối trộn từ nhiều thùng “Single Malt” khác nhau, và như thế tuổi ủ in trên nhãn của hỗn hợp phối trộn đó là tuổi ủ của loại Single Malt trẻ nhất trong thành phần phối trộn. 

3. Các vùng sản xuất rượu single malt whisky
Hương vị và hậu vị của các single malt khác rất xa nhau. Người ta phân loại rượu whisky single malt của Scotland  theo vùng sản xuất như sau:

• Vùng Highland Single Malts (cao nguyên): whisky vùng này có đặc điểm tròn đầy, vị đậm đà mùi than bùn và mùi khói. Loại này thường dễ uống, cảm giác ấm khi uống, hậu vị kéo dài.
• Vùng Speyside Single Malts : (vùng triền dọc sông Spey- Đông Bắc): Mệnh danhọi vùng này là “cái rốn” của whisky. Loại Speyside single malts thường là một phức hợp của nhiều hương vị từ mùi khói cho đến mùi da thuộc, từ hương mật ong cho đến hương táo. Cho nên rất khó để phân biệt loại rượu có xuất xứ từ Speyside. 
• Vùng Lowland Single Malts (Vùng đồng bằng): hướng nhẹ nhàng và khô
• Vùng Campbeltown, Islay Single Malts (vùng đảo): Với mùi vị than bùn mạnh mẽ gần giống vị thuốc pha lẫn hương vị của biển

4. Điều luật mới áp dụng cho Single Malt Scotch Whisky
Theo Scotch Whisky Regulations of 2009, sẽ là vi phạm pháp luật nếu xuất khẩu loại Single Malt Scotch Whisky (lưu ý chỉ là Single Malt - không phải là loại Blend) không phải dưới dạng chai được dán nhãn để bán lẻ (tức là xuất khẩu dưới dạng thùng gỗ là phạm luật), căn cứ vào điều 7 của bộ luật bắt đầu có hiệu lực từ ngày 23/11/2012.

Trong khoản thời gian từ nay cho đến ngày 22/11/2012, tất cả mọi người không được di dời bất cứ loại Single Malt Scotch Whisky từ Scotland đến một quốc gia khác dưới dạng thùng gỗ (wooden cask) hoặc các vật chứa bằng gỗ khác.

Kể từ ngày 23/11/2012 trở đi, mọi người không được di dời bất cứ Single Malt Scotch Whisky từ Scotland đến các quốc gia khác trừ khi nó đã được đóng chai hoặc đóng trong các loại bao bì có chất liệu tương tự được dán nhãn và dùng cho bán lẻ

5. Chuyên gia đánh giá về Single malt thế nào?
Những nghệ nhân chưng cất có rất nhiều bí quyết để tạo ra một loại whisky độc đáo khác hẳn với sản phẩm của các lò chưng cất khác trong cùng một vùng. Những bí quyết này bao gồm việc sử dụng than bùn, một loại đất có nguồn gốc từ quá trình phân hủy thực vật. Than bùn được dùng làm chất đốt để sấy khô mầm malt của lúa mạch và gián tiếp tạo ra mùi khói (smoky note) hay còn gọi là mùi than bùn (peatiness) và là lý do để những người say mê dòng rượu này tìm đến.

Quá trình ủ dòng rượu này mới là điều quan trọng đáng bàn đến. Thùng gỗ sồi được dùng để ủ rượu. Loại gỗ và thời gian ủ quyết định 60 – 70% hương vị của thành phẩm. Hầu như đa số các loại rượu single malt đều có tuổi ủ không dưới 10 năm mặc dù luật chỉ định tối thiểu là 3 năm ủ.

Đa phần rượu single malt có nguồn gốc từ 4 vùng: Highland, Speyside, Islay và Lowland. Dĩ nhiên là có một số vùng khác, nhưng tôi chỉ muốn tập trung nói về các whisky có nguồn gốc từ 4 vùng này thôi.

Highland: các whisky này có đặc điểm tròn đầy, vị đậm đà mùi than bùn và mùi khói. Loại này thường dễ uống, cảm giác ấm khi uống, hậu vị kéo dài. Các thương hiệu đặc trưng cho loại này là: Glenmorangie, Dalwhinnie, Oban, The Singleton and Ardmore. Riêng tôi thì tôi thích Glemorangie hơn vì nó nhẹ nhàng, hương vị tinh tế và hậu vị mượt mà. Ngoài ra tôi cũng thích Oban bởi vì nó có mùi khói nhiều hơn.

Speyside: Khoảng phân nữa số lượng lò chưng cất của scotlan đều nằm ở vùng Speyside, cho nên người ta gọi vùng này là “cái rốn” của whisky. Loại Speyside single malts thường là một phức hợp của nhiều hương vị từ mùi khói cho đến mùi da thuộc, từ hương mật ong cho đến hương táo. Cho nên rất khó để phân biệt loại rượu có xuất xứ từ Speyside. Cứ phải nếm thật nhiều loại rượu từ vùng này rồi bạn tự khám phá rút ra kinh nghiệm cho bản thân. Tin tốt lành là vùng này có rất nhiều loại rượu ngon cho bạn thử, ví dụ như: The Glenlivet, Balvenie, Glenfiddich, Macallan và Knockando, đây là những siêu sao của vùng này. Tôi thì luôn chọn nhãn hiệu The Glenlivet bởi vì chất lượng và giá cả phải chăng, và nếu có ai đó tài trợ thì tôi sẽ chọn Macallan bởi vì đặc tính mượt mà có được từ loại thùng ủ Sherry casks và loại Balvenie, bởi vì hương vị đậm đà của nó.

Lowland: các whisky này có khuynh hướng nhẹ nhàng và khô. Vùng này chiếm một phần ba diện tích của Xcốt-len nhưng lại có rất ít lò chưng cất ở tại đây. Loại rượu ở đây thường được dùng để phối chế với các loại rượu khác có độ đậm đà hơn. Một loại single malt nổi tiếng ở đây có tên là Glenkinchie cho vị rất tươi mới (fresh) được gọi là malt thảo mộc (herbal malt).

Islay: các loại whiskies này không phải để dành cho những người nhút nhát. Chúng có mùi vị than bùn mạnh mẽ gần giống vị thuốc pha lẫn hương vị của biển. Sự hiện hữu của nước muối trong than bùn tạo nên vị mạnh mẽ đặc trưng. Vùng Islay sản sinh ra nhiều loại single malt được nhiều người săn lùng mua. Tuy nhiên nó không dành cho những người mới biết uống vì khá mạnh mẽ. Nếu bạn là người sành uống rồi hay là mẫu người thích mạo hiểm thì xin mời. Các thương hiệu lớn như Ardberg, Laphroaig, Lagavulin, Talisker (Skye) và Bowmore. Các loại này có mùi than bùn đặc trưng, mà trong số đó Laphroaig được xem như là loại “Scotch whisky giàu hương vị nhất” Tôi phải công nhận là nó khá mạnh đối với tôi. Tôi thích loại dễ uống hơn như là Talisker hay Bowmore.

Với bất cứ loại single malt Scotch nào mà bạn quyết định thử, tôi khuyên bạn nên uống nguyên chất (neat), hay chí ít là đừng nên pha loãng với nước hoặc nước đá. Rót một lượng nhỏ vào ly và ngửi mùi hương vị của nó rồi thong thả tìm ra các đặc tính của nó. Rồi cuối cùng nhấp một ngụm nhỏ và thưởng thức hương vị và tính phức hợp của nó. Đến đây nếu bạn muốn thì hãy cho một giọt nước suối vào ly. Bạn sẽ nhận ra rằng rượu Scotch trong ly bạn như được mở toang ra và tỏa ra các hương vị vốn có của nó. Nhớ chú ý chỉ một giọt thôi đấy nhé! Nếu bạn thích thì có thể kêu có một ly nước lọc để bên cạnh. Sẽ chẳng có ai xem thường bạn về hành động này. Nếu những kẻ hợm mình nhìn bạn với cặp mắt xem thường, cứ bảo hắn rằng bạn khát nước và trả lại hắn một cái nhìn khinh khỉnh của mình.

Rượu Scotch whisky single malt cho cho cảm giác ấm áp sâu lắng. Nó cũng làm cho thời tiết lạnh lẽo trở nên dễ chịu hơn.